پلای وود چیست؟

صنعت ساخت و ساز همواره در تلاش برای یافتن مصالح نوین، مقاوم و کارآمد بوده است. در این میان، پلای وود یا همان تخته چند لا، شهرت و جایگاه ویژه‌ ایی به دست آورده است. این محصول چوبی با ساختار لایه‌ ای منحصر به‌ فرد، پاسخی کارآمد به نیاز های متنوع ساختمان‌ سازی مدرن است. پلای وود علاوه بر استحکام بالا، دارای مزایای چشمگیری از جمله مقاومت در برابر رطوبت، شکل‌ پذیری بالا و سبک بودن است. ویژگی‌ های ذکر شده، این تخته سه لا را به گزینه‌ ای محبوب برای کاربرد های گوناگون از جمله سازه‌ های موقت، قالب‌ بندی بتن، کفپوش و حتی مبلمان نیز تبدیل کرده است.

پلای وود به زبان ساده

پلای وود یا تخته چندلا، یک محصول چوبی مرکب از چند لایه نازک چوب است که روی هم چسبانده شده‌ اند. این لایه‌ های نازک، تخته‌ های کوچک چوب پهن هستند که جهت الیاف آن‌ ها در هر لایه عوض می‌ شود. اتصال لایه‌ های متقاطع با استفاده از چسب‌ های ویژه، باعث افزایش استحکام، مقاومت در برابر جمع شدن و پیچیدگی می‌ شود.

پلای وود یا تخته چندلا، یکی از مهم‌ ترین فرآورده‌ های صنعت چوب است که در چند دهه اخیر، کاربرد گسترده‌ ایی در صنایع مختلف پیدا کرده است. این ماده قابلیت شکل‌ پذیری بالایی داشته و برای ساخت سازه‌ ها، قالب بتن، سقف کاذب، دیوارپوش، کابینت، کفپوش، کانکس و بسیاری موارد دیگر استفاده می‌ شود. با وجود رقابت سایر الوارهای صنعتی مانند MDF و نئوپان، پلای وود همچنان یکی از انتخاب‌ های اصلی در بخش ساخت و ساز و تولید مبلمان است. دلایل اصلی این محبوبیت، مقاومت بالا، وزن مناسب، قیمت اقتصادی و تنوع در ابعاد و کاربرد ها است.

در این مقاله سعی داریم به همه سوالات و ابهاماتی که در مورد پلای وود وجود دارد پاسخ دهیم و راهنمای جامعی برای انتخاب، خرید و استفاده بهینه از آن ارائه دهیم؛ پس تا انتها با تیم عمران مارکت همراه باشید.

انواع پلای وود

پلای وود در انواع مختلفی بسته به جنس، تعداد لایه‌ ها، ابعاد، سطح کیفیت و موارد استفاده، تولید می‌ شود. مهم‌ ترین انواع پلای وود به شرح زیر می‌باشند:

پلای وود معمولی (Regular Plywood)

این نوع شامل پلای وودهایی است که برای مصارف عمومی مانند قالب بندی بتن، ساخت انواع سازه، بسته بندی و مشابه آن استفاده می‌ شوند.

پلای وود روکش دار (Laminated plywood)

در این نوع، روی پلای وود را با روکش‌ های طبیعی مانند راش، بلوط، گردو یا روکش‌ های مصنوعی می‌ پوشانند تا ظاهر زیباتری پیدا کند. این محصول در دکوراسیون داخلی مانند دیوار پوش، کابینت و میز کاربرد دارد.

پلای وود ضد آب (WBP)

برای مصارف خاص مانند فضا های مرطوب، محیط‌ های باز و کار های دریایی که نیاز به مقاومت در برابر رطوبت دارند، از پلای وود های ضدآب استفاده می‌ شود. این محصولات تحت فرآیند ضدآب سازی فنولیک قرار می‌ گیرند.

پلای وود مارین گرید (Marine Grade Plywood)

بهترین و با کیفیت ترین نوع پلای وود، مارین گرید است که در آن از چوب‌ های بدون گره استفاده می‌ شود و برای مصارف صنایع دریایی و قایق سازی کاربرد دارد. این پلای وود بسیار مقاوم و ضدآب است.

پلای وود هواپیمایی (Aircraft Plywood)

این نوع، نوع خاصی از پلای وود سبک وزن و بسیار محکم که با استفاده از چسب‌ های مخصوص در صنعت هواپیما سازی استفاده می‌شود.

پلای وود صنعتی (Industrial Plywood)

این دسته شامل محصولاتی که برای استفاده در صنایع گوناگون مانند کارخانجات، کارگاه‌ ها، انبارها و تولیدات صنعتی طراحی شده‌ اند.

با توجه به میزان کیفیت و زیبایی ظاهری، پلای وودها در چند گروه یا گرید دسته بندی می‌ شوند:

• گرید A: عالی ترین کیفیت ظاهری، با سطح کاملاً صاف و بدون نقص.
• گرید B: کیفیت خوب با حداقل نقص‌های سطحی.
• گرید C: کیفیت متوسط، دارای گره و ترک جزئی.
• گرید D: پایین ترین کیفیت، نقص‌ های ظاهری فراوان.

علاوه بر دسته بندی ذکر شده پلای وودها را می توان بر اساس مواردی همچون جنس چوب، تعداد لایه و اتصال لایه نیز دسته بندی کرد که این دسته بندی به شرح زیر می‌ باشد:

بر اساس جنس چوب:

• پلای وود چوب سفید (توسکا، کاج، صنوبر و …)
• پلای وود چوب سخت (راش، بلوط، افرا و…)

بر اساس تعداد لایه‌ ها:

• پلای وود ۳ لا
• پلای وود ۵ لا
• پلای وود ۷ لا و بیشتر

بر اساس اتصال لایه‌ ها:

• پلای وود چسب ملامینه (اتصال با چسب ملامین)
• پلای وود چسب فنولیک (اتصال با چسب فنول فرمالدهید)

استاندارد های کیفی و ویژگی‌ های فنی

تولید پلای‌ وود در کشورهای مختلف تحت استاندارد های گوناگون انجام می‌ شود. از مهم‌ ترین این استانداردها می‌ توان به موارد زیر اشاره کرد:

• استاندارد EN 636: طبقه‌ بندی پلای وود‌ ها بر اساس شرایط محیطی استفاده و الزامات هر دسته.
• استاندارد EN 314: چسبندگی بین لایه‌ ها و ثبات ابعادی در برابر رطوبت و حرارت.
• استاندارد EN 13986: ویژگی‌های عملکردی و الزامات فنی پلای وود و تخته‌های مرکب چوبی مورد استفاده در ساختمان.
• استاندارد ملی ایران ISIRI 13942: ویژگی‌ها و الزامات کیفی پلای وود ساختمانی در ایران.
• DIN 68705 (استاندارد آلمان)
• ANSI (استاندارد آمریکا)
• استانداردهای بین‌المللی
• ISO 18775 (چسب فنولی)
• ISO 18773 (چسب ملامینه)

در بازار ایران، پلای وود‌های متنوعی از برندهای داخلی و خارجی در دسترس هستند. برخی از برندهای معتبر پلای وود در ایران عبارتند از:

• آتا وود: پلای وود‌های ساختمانی و دکوراتیو با کیفیت بالا
• پلای وود ایده آل: محصولات متنوع برای صنعت ساختمان و دکوراسیون
• کیان وود: پلای وود‌های سبک و مقاوم برای کابینت و دکوراسیون
• روس پلای وود: پلای وود‌های وارداتی از روسیه با کیفیت مناسب و قیمت رقابتی
• پلای وود ملامینه آذران: پلای وودهای روکش‌دار با کیفیت بالا و طرح‌های متنوع

کاربردهای پلای وود

پلای وود به دلیل ویژگی هایی همچون مقاومت در برابر فشار، سبک بودن، عایق بودن و سهولت برش و نصب، کاربردهای فراوانی در انواع صنایع مختلف دارد. برخی از مهم‌ ترین موارد استفاده از پلای وود عبارتند از:

• ساختمان‌سازی: پلای وود یکی از گزینه‌ های اصلی در اسکلت‌ بندی، زیرسازی سقف و دیوار ها، قالب بندی بتن، زیرسازی کف و پوشش نهایی سطوح است.
• دکوراسیون داخلی: در طراحی و اجرای کابینت، کمد دیواری، قفسه، میز، صندلی و سایر اجزای دکوراتیو از پلای وود استفاده می‌ شود.
• مبلمان و سرویس خواب: در ساخت تخت، کمد، کنسول، کتابخانه، ویترین، دراور و سایر قطعات مبلمان، عموماً پلای وود به کار می‌ رود.
• بسته بندی و حمل و نقل: برای ساخت انواع جعبه، پالت، کانتینر و تجهیزات مورد نیاز در بسته بندی و حمل و نقل محصولات صنعتی از پلای وود استفاده می‌ شود.
• صنایع خودروسازی: پلای وود به دلیل خواص ضد ضربه و عایق بودن در تولید کامیون‌ ها، اتوبوس‌ ها و وسایل نقلیه سنگین کاربرد دارد.
• تولید تجهیزات شهربازی و پارک‌ها: برای ساخت سرسره، الاکلنگ، میز و صندلی در فضای باز شهربازی‌ ها و پارک‌ ها از پلای وود ضدآب استفاده می‌ شود.
• سایر صنایع: در صنایع ساخت قایق، هواپیما، مدل‌ سازی، ماکت سازی، ساخت آلات موسیقی و بسیاری صنایع دیگر نیز پلای وود مصرف می‌ شود.

مزایا و معایب استفاده از پلای وود

پلای وود به دلایلی که در ادامه ذکر می گردد یکی از ارجح‌ ترین انتخاب‌ ها در صنایع و پروژه‌ های ساختمانی است:

مقاومت بالا:

چند لایه بودن و چسباندن فشرده ورق‌ های چوب پای وود باعث می‌ شود پلای وود مقاومت و استحکام خیلی بالایی داشته باشد.

وزن مناسب:

پلای وود با وجود مقاومت زیاد، به نسبت الوار های چوبی از وزن سبک‌تری برخوردار بوده و به همین دلیل هم حمل و نصب آن راحت‌ تر است همچنین همین ویژگی منجر می شود تا فشار کمتری به سازه وارد شود.

صرفه اقتصادی:

در مقایسه با چوب طبیعی و سایر الوار های صنعتی، پلای وود با کیفیت مشابه، قیمت مناسب و اقتصادی‌ تری دارد و این یکی از مهم‌ ترین دلایل استقبال از آن است.

تنوع در ابعاد و ضخامت:

پلای وود در طیف گسترده‌ ای از ابعاد و ضخامت‌ ها از ۳ میل تا ۳۰ میل تولید می‌ شود که برای هر نوع مصرفی گزینه مناسبی وجود دارد.

عایق حرارتی و صوتی:

به دلیل چند لایه بودن و جنس چوبی، پلای وود خاصیت عایق حرارتی و صوتی خوبی دارد.

دوام و پایداری:

در صورت استفاده از نوع مرغوب و انجام پوشش محافظ مناسب، پلای وود می‌ تواند تا چندین سال دوام داشته باشد. همچنین در برابر خم شدن و کج شدگی مقاوم است.

سهولت برش و نصب:

پلای وود را به راحتی می‌ توان با ابزاری مانند اره برقی، اره دستی یا حتی کاتر برش داد و نصب کرد. کار با آن نسبت به الوارهای دیگر بسیار راحت‌ تر است.

انعطاف‌ پذیری:

برخی از انواع پلای وود نازک را در صورت آغشته کردن به بخار و حرارت دادن، می‌ توان برای اجرای سطوح منحنی و قوس‌دار نیز استفاده کرد.

علاوه بر مزایای فراوانی که پلای وود دارد، برخی معایب و محدودیت‌ های آن نیز عبارتند از:

تغییر ابعاد در اثر رطوبت:

اگر پلای وود به مدت طولانی در معرض رطوبت قرار بگیرد، متورم شده و ابعاد آن کمی تغییر خواهد کرد. این مشکل با استفاده از نوع ضدآب آن تا حدود زیادی قابل کنترل است.

احتمال لایه لایه شدن:

اگر چسب به کار رفته در لایه‌ های پلای وود از نوع نا مرغوب باشد، پس از مدتی احتمال جدا شدن و لایه لایه شدن وجود دارد.

قابل اشتعال بودن:

در مقایسه با فلزات و مصالح غیر چوبی، پلای وود ویژگی قابل اشتعال  بودن دارد و در برابر حرارت شدید دچار سوختن و تخریب می‌ شود.

انواع چسب‌ های پلای وود

چسب‌ های مورد استفاده در پلای وود از اهمیت ویژه‌ ایی برخوردارند و در کیفیت نهایی محصول تاثیر بسزایی دارند. از انواع چسب‌ های پرکاربرد می‌ توان به موارد زیر اشاره کرد:

چسب فنول فرمالدهید

• مقاومت بالا در برابر حرارت و رطوبت
• مناسب برای شرایط محیطی نامساعد
• استفاده در پلای‌وود نوع WBP و سخت

چسب‌ های اوره فرمالدهید

• قیمت مناسب‌تر نسبت به فنولیک
• کاربرد در شرایط عادی داخل ساختمان
• استفاده در پلای‌وود نوع UF داخلی

چسب‌ های ایزوسیانات

• چسبندگی عالی و مقاومت باد
• مناسب برای کاربری‌های خشک
• کاربرد در پلای‌وود نوع خشک

سوالات متداول 

آیا پلای وود ضد آب است؟

پلای وود‌های خارجی و دریایی در برابر رطوبت و آب بسیار مقاوم هستند، اما انواع داخلی مقاومت محدودی دارند.

عمر مفید پلای وود چقدر است؟

عمر مفید پلای وود بسته به شرایط محیطی، کیفیت محصول و نگهداری آن بین ۱۰ تا ۳۰ سال متغیر است.

تفاوت پلای وود با MDF و نئوپان چیست؟

پلای وود از لایه‌های روکش چوب طبیعی، MDF از الیاف چوب و نئوپان از خرده چوب فشرده ساخته می‌شوند. پلای وود مقاومت و کیفیت بالاتری نسبت به MDF و نئوپان دارد.

بهترین پلای وود ایرانی کدام است؟

انتخاب بهترین پلای وود بستگی به کاربری و نیاز شما دارد. برندهای معتبری مانند آتا وود، ایده آل و کیان وود گزینه‌های مناسبی هستند.

بهترین نوع پلای وود برای قالب‌بندی بتن کدام است؟

پلای وود روسی یا فنلاندی با ضخامت ۱۸ میلی‌متر و روکش فنلی.

چگونه می‌توان پلای وود اصل را از تقلبی تشخیص داد؟

بررسی لایه‌های داخلی، یکنواختی سطح، وزن و داشتن مهر استاندارد.

کلام آخر

پلای وود به دلیل مزایا ی متعدد از جمله مقاومت بالا، پایداری ابعادی، تنوع کاربری و هزینه مناسب، یکی از محبوب‌ ترین مصالح چوبی در صنعت ساختمان و صنایع مختلف است. در این مقاله، به بررسی همه جوانب پلای وود پرداختیم تا دانش کافی برای انتخاب، خرید و استفاده بهینه از این محصول را در اختیار شما قرار دهیم. با در نظر گرفتن نکات ذکر شده و انتخاب پلای وود مناسب، می‌ توانید از این اکسیر کاربردی برای اجرای پروژه‌ های خود به بهترین شکل بهره ببرید.

انتخاب و خرید پلای وود مناسب نیازمند توجه به جنبه‌ های مختلف فنی، کیفی و اقتصادی است. با رعایت نکات ذکر شده در این راهنما، می‌ توانید اطمینان حاصل کنید که سرمایه‌ گذاری شما در خرید پلای وود، ارزش واقعی خود را خواهد داشت. برای اطمینان از خرید مناسب، حتماً با متخصصان و فروشندگان معتبر مشورت کنید.