همه چیز در مورد انواع میلگرد و کاربردها

میلگرد یک قطعه فولادی است که برای تقویت استحکام و مقاومت سازه های بتنی به کار می رود. میلگرد اولین بار توسط جوزف لوئیس کشف شد و امروزه به یک امر حیاتی در ساخت و ساز تبدیل شده است. میلگردها در انواع مختلف از لحاظ شکل، ابعاد، جنس و استاندارد تولید و عرضه می شوند و هرکدام کاربردهای گوناگونی دارند.

۳۱ مرداد ۱۴۰۲

متین رستمی منش

یکی از انواع مصالح ساختمانی که برای تقویت استحکام و افزایش مقاومت سازه مورد استفاده قرار می گیرد، میلگرد است. انواع میلگرد در ابعاد و اندازه، جنس و استاندارد و مشخصات فنی متفاوت هستند و هرکدام هم کاربردهای گوناگونی دارند.

این قطعه فولادی هم در ساختمان سازی و هم در صنایع دیگر اهمیت زیادی در استحکام و پایداری سازه دارد و از این جهت هم یکی از پرکاربردترین و رایج ترین مصالح در ساخت و ساز محسوب می شود. برای استفاده صحیح و اصولی از این قطعه فولادی مهم، پیش از هر چیزی باید با انواع آن آشنا شد. بنابراین بدون فوت وقت می خواهیم در این مطلب به سراغ میلگرد و انواع آن برویم و مشخصات و کاربرد هرکدام را به شما معرفی کنیم. پس تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.

خرید و سفارش دستگاه خم و برش میلگرد

میلگرد چیست؟

یکی از عناصر اصلی و مهم در ساخت و ساز، میلگرد نام دارد. اما چرا از انواع میلگرد به عنوان قطعه مهم و ضروری در ساختمان سازی یاد می کنیم؟ در واقع می توان گفت این میلگردها هستند که با تقویت استحکام و مقاومت سازه، ما را از زلزله محافظت می کنند.

سال ها از این کشف بشر می گذرد، کشفی که اولین بار توسط جوزف لوئیس اتفاق افتاد و امروزه به یک امر واجب و حیاتی برای ساخت هر سازه ای تبدیل شده است. این کشف چیزی نیست جز افزودن آرماتور یا میلگرد به بتن، برای جبران ضعف خاصیت کششی بتن و افزایش مقاومت کلی سازه یا ساختمان در برابر نیروهای کششی و نیروهای فشاری.

امروزه به دلیل نقش مهم میلگرد یا همان آرماتورهای در ساختمان سازی، این قطعه فولادی و استوانه ای شکل در انواع گوناگونی از لحاظ شکل ظاهری، ابعاد و اندازه، استاندارد، جنس و غیره ساخته و تولید می شود. این تنوع در نوع و البته کاربرد میلگردها باعث شده تا این قطعه فولادی، یکی از رایج ترین و پرکاربردترین مصالح ساختمانی محسوب شود. مهندسان و سازندگان از این قطعه فولادی در کنار بتن بهره می برند تا بتن را در برابر نیروهای کششی و چرخشی مقاوم کرده و بدین ترتیب مانع شکستن و ترک خوردن آن در برابر فشارهای بیرونی و حوادث طبیعی مثل زلزله شود. در ادامه با انواع میلگرد، از جهات مختلف آشنا می شویم.

بیشتر بدانید برش میلگرد چگونه انجام می‌شود؟

انواع میلگرد

تا به اینجا با یکی از پرکاربرد ترین و پر‌مصرف‌ترین مقاطع فولادی که در ساختمان سازی مورد استفاده قرار می گیرد، آشنا شدیم. حال نوبت آن است که با انواع میلگرد آشنا شویم که هرکدام نقش منحصر بخ فردی در ساخت یک سازه دارند.

در واقع میلگردها در انواع مختلف از لحاظ جنس و ابعاد و استاندارد و غیره تولید و به بازار عرضه می شوند تا هرکدام نیاز بازار را به نحوی رفع کنند. بنابراین بهتر است پیش از خرید میلگرد، ابتدا با انواع آن آشنایی پیدا کنید، پس این شما و این انواع میلگردهای فولادی که در بازار وجود دارند:

انواع میلگرد از نظر استاندارد

ابتدا به سراغ انواع میلگرد از نظر استاندارد می رویم. کارخانه ها و تولید کنندگان میلگرد، این قطعات فولادی را با استانداردهای مختلفی می سازند تا محصول نهایی خود را با کیفیت و با اصول جهانی ساخته باشند. این استانداردها و اصول ساخت میلگرد جهانی، خود انواع مختلفی دارند اما استاندارد ASTM آمریکایی، یکی از معتبرترین استانداردهای ساخت میلگرد محسوب می شود. برخی از استانداردهای دیگر عبارتند از JIS ژاپن، DIN آلمان و ISO، سازمان بین‌المللی استاندارد. البته کشورهای دیگر هم استانداردی برای تولید میلگرد طراحی کرده اند، مثل استاندارد روسی که شرکت ذوب آهن اصفهان، میلگردهای خود را طبق آن تولید می کند. اگر مبنای استاندارد تولید و ساخت میلگردها را استاندارد روسی بگیریم، انواع میلگرد از لحاظ این استاندارد، شامل موارد زیر می شود:

میلگرد ساده A1-میلگرد A1 (S240)

ساده ترین نوع میلگرد که روی بدنه آن هیچ آجی وجود ندارد را میلگرد ساده A1 یا میلگرد داکتیل می نامند. در ترکیب شیمیایی این نوع میلگرد، ۲۴ درصد کربن و ۶۰ درصد سیلیسیوم وجود دارد و به همین دلیل هم نسبت به سایر میلگردها نرم تر است. لازم به ذکر است که این نوع میلگرد ۲۳۰۰ کیلوگرم بر سانتی متر مربع و تنش گسیختگی ۳۸۰۰ کیلوگرم بر سانتی متر مربع و مقاومت کششی پایینی دارد. عمدتاً این میلگرد را برای آهنگری و جوشکاری مورد استفاده قرار می دهند.

میلگرد آجدار مارپیچ A2-میلگرد A2 (S340)

همانطور که از نامش مشخص است، روی بدنه استوانه ای شکل این نوع میلگرد، آج هایی وجود دارد که از ابتدا تا انتهای میلگرد کشیده شده است. میلگرد A2 یا همان میلگرد با آج مارپیچ ساده، تنش جاری ۳۰۰۰ کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع و تنش گسیختگی ۵۰۰۰ کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع از خود نشان داده و به همین دلیل هم به آن میلگرد نیمه خشک و نیمه‌ نرم می گویند. از این میلگرد در ساختمان سازی یا تولید خاموت نیز استفاده می شود.

میلگرد آجدار جناقی A3- میلگرد A3 (S400)

میلگرد A3 یا میلگرد آجدار جناقی، تنش جاری ۴۰۰۰ کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع و تنش گسیختگی ۶۰۰۰ کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع دارد و به همین دلیل هم به آن میلگرد خشک یا ترد گفته می شود. به دلیل مقاومت و استحکام بالای این نوع میلگرد، از آن در ساختمان سازی بهره می برند.

میلگرد آجدار مرکب A4-میلگرد A4 (S500)

یکی از انواع میلگرد که بالاترین استحکام را دارد، میلگرد A4 یا میلگرد آجدار مرکب است. آج های این میلگرد در در خلاف جهت یکدیگر قرار گرفته و به همین دلیل هم به آن آجدار مرکب گفته می شود. استحکام بالا، مقاومت بالا و شکل ظاهری آج های این میلگرد باعث شده تا از آن برای ساختمان سازی استفاده شود.

تفاوت میلگرد A2 و A3

مهم ترین تفاوت میلگرد A2 و A3، شکل ظاهری آن هاست. در میلگرد A2 آج‌ها یکنواخت و هم‌جهت و در میلگرد A3، آج‌هایی به شکل جناق است. میلگرد A3 قابلیت شکل‌پذیری پایین‌تری نسبت به میلگرد A2 دارد. یکی دیگر از تفاوت های این دو نوع میلگرد به کاربرد آن ها بر می گردد، برای مثال در طراحی پی، از میلگرد A3 به عنوان میلگرد طولی و از میلگرد A2 به عنوان میلگرد عرضی استفاده می شود.

تفاوت میلگرد A3 و A4

مهم ترین تفاوت این دو نوع میلگرد از لحاظ شکل ظاهری به نحوه قرار گیری آج ها بر می گردد. در حقیقت آج ها در میلگرد A4 درست همانند آج های میلگرد A3 هستند با این تفاوت که در خلاف جهت یکدیگر قرار گرفته‌اند. به علاوه میلگرد گرید ۴ از گرید ۳ سخت تر و مقاوم تر است و به همین دلیل هم قیمت بالاتری دارد.

انواع میلگرد از نظر شکل و ظاهر

یکی دیگر از دسته بندی هایی که در مورد انواع میلگرد وجود دارد، دسته بندی آن ها بر اساس شکل ظاهری آن هاست. طبق این دسته بندی میلگرد به دو نوع میلگرد شاخه و کلاف تقسیم بندی می شود که رد ادامه با هر یک بیشتر آشنا خواهیم شد.

میلگرد شاخه

میلگرد شاخه از فولاد کربنی یا فولاد آلیاژی ساخته شده و دارای یک الگوی سطح آجدار یا بدون آج در طول بدنه خود هستند. این آج ها باعث افزایش مقاومت و انتقال بهتر بار در این نوع میلگرد می شوند. به همین دلیل هم کاربرد اصلی میلگرد شاخه در ساختمان سازی و تقویت بتن در ستون ها، دال ها و غیره است.

میلگرد کلاف

از میلگرد کلاف عمدتاً در پروژه های عمرانی و ساختمان سازی استفاده می کنند. این نوع میلگرد از کلاف هایی در هم پیچیده به صورت آلیاژی و یا غیر آلیاژی تشکیل می شود و به همین دلیل هم به آن میلگرد کلاف یا وایر رود گفته می شود. این نوع میلگرد خود به دو نوع ساده و آجدار دسته بندی شده و از آن علاوه بر ساختمان سازی در موارد دیگر مثل ساخت خرپا و تیرچه، صنایع جوشکاری و الکترود سازی، ساخت میخ و پیچ و پرچ و سیم بکسل و سیم خاردار نیز استفاده می شود.

انواع میلگرد از نظر جنس

جنس میلگرد روی کاربرد، خصوصیات و ویژگی ها، میزان مقاومت و انتقال بار و در نهایت قیمت آن تأثیر بسیار زیادی دارد. به همین دلیل هم در این بخش، انواع میلگرد از لحاظ جنس را به شما معرفی خواهیم کرد.

میلگرد اروپایی

میلگرد اروپایی، از منگنز ساخته شده و به همین دلیل هم مقاوم‌ترین نوع میلگرد از لحاظ خم شدگی محسوب می شود. این خاصیت ویژه باعث سهولت کار با این نوع میلگرد برای اپراتور شده اما نقطه ضعف آن، مناسب نبودن میلگرد اروپایی برای استفاده در مناطق زلزله‌خیز است.

میلگردهای فولاد کربنی

از میلگرد کربن فولادی در ساخت و ساز استفاده می شود چرا که بسیار مقاوم، بادوام و مقرون به صرفه است. دلیل نامگذاری این نوع میلگرد این است که از ترکیب آهن و کربن ساخته شده و به دلیل جنس خود، استحکام کششی و پایداری سازه های را فراهم می کند. از مهم ترین کاربردهای این نوع میلگرد می توان به استفاده از آن در دیوارهای بتنی، ستون ها، پایه ها و دال ها اشاره کرد. همچنین ویژگی هایی نظیر خمش و برش آسان، مقاومت در برابر خوردگی و محیط های سخت، باعث شده تا به یکی از پرکاربردترین مصالح ساختمانی تبدیل شود.

میلگرد اپوکسی (پوشش اپوکسی)

همانطور که از نامش مشخص است، میلگرد اپوکسی پوششی از جنس اپوکسی دارد و برای سازه های بتنی مورد استفاده قرار می گیرد. پوشش به کار رفته در این نوع میلگرد، از آن در برابر خوردگی محافظت کرده و بدین سبب باعث افزایش طول عمر و دوام آن می شود. به همین دلیل هم از این نوع میلگرد برای استفاده در سازه هایی که در محیط های مرطوب در معرض مواد شیمیایی ساخته می شوند، استفاده می شود. یکی دیگر از مزایای این میلگرد، مقاومت بالای آن در برابر حرارت و آتش سوزی است.

میلگرد گالوانیزه

از انواع میلگرد می توان به میلگرد گالوانیزه اشاره کرد که به روکش گالوانیزه خود مشهور است. پوشش روی این نوع میلگرد باعث شده تا در برابر خوردگی و اکسید شدن مقاومت بالایی از خود نشان دهد و به همین دلیل هم در ساختمان سازی، ساخت پل ها و جاده در مناطقی که سطح رطوبت بالایی دارند، کاربرد دارد. این خاصیت ویژه باعث شده تا طول عمر این میلگرد بالا رفته و هزینه های نگهداری و تعمیرات پایینی داشته باشد.

میلگرد فایبرگلاس (پلیمر و ضد زنگ)

از جمله ویژگی های میلگرد فایبرگلاس می توان به وزن کم و مقاومت بالا در برابر خوردگی اشاره کرد. این نوع میلگرد از ترکیب الیاف شیشه و رزین ساخته شده و کاربردهای مختلفی از جمله ساختمان سازی و پروژه های عمرانی دارد. لازم به ذکر است که این نوع میلگرد نارسانا است و از آن برای کاربردهای الکتریکی نیز استفاده می کنند. استحکام کششی بالا و تحمل زیاد بارها و تنش های مختلف از جمله ویژگی هایی است که باعث شده به گزینه ای محبوب در بین انواع میلگرد تبدیل شود.

میلگرد کامپوزیتی (پلیمر تقویت شده با الیاف شیشه (GFRP))

میلگرد کامپوزیتی از پلیمر تقویت شده با الیاف شیشه تشکیل شده و به همین علت خاصیت ضد خوردگی دارد. از جمله کاربردهای اصلی این نوع میلگرد کامپوزیتی می توان به استفاده در پروژه هایی اشاره کرد که در محیط های خورنده و اسیدی یا مجاورت با میدان‌های الکتریکی و مغناطیسی قرار دارند. میلگرد FRP، مقاومت خوبی در برابر سولفات‌ها و کلریدها و زنگ زدگی و زنگ خوردگی از خود نشان می دهد و به همین دلیل هم کاربرد متنوع و بیشماری دارد.

میلگرد ترانس

از ویژگی های اصلی این نوع میلگرد می توان به سطح صیقلی آن اشاره کرد. به همین دلیل هم برخلاف سایر انواع میلگردها، از این میلگرد برای پروژه های تزئینی نیز استفاده می شود. میلگرد ترانس خود انواع مختلفی از جمله میلگرد ترانس بلبرینگ خور، دو پولیش، ترانس مفتول، میلگرد ترانس شش پر و میلگرد ترانس سنگ خورده دارد که هر کدام کاربرد منحصر به فردی دارند.

میلگرد فولادی ضد زنگ

میلگرد فولادی ضد زنگ، خاصیت ضد خوردگی بالایی از خود نشان می دهد. اما اگر بخواهیم به سایر خصوصیات و ویژگی های این نوع میلگرد اشاره کنیم باید استحکام بالا، شکل پذیری و مقاومت در برابر خستگی، خوردگی و چقرمگی را مثال بزنیم. این میلگرد با این خصوصیات ویژه خود گران قیمت ترین میلگرد بازار است و از آن برای ساخت سازه هایی که در مناطق زلزله خیز قرار دارند و یا ساخت پل، استفاده می کنند.

انواع میلگرد از نظر سایز

همانطور که پیشتر نیز اشاره کردیم، انواع میلگرد را از لحاظ سایز و اندازه نیز دسته بندی می کنند. در واقع این سایزها هرکدام برای اهداف و کاربرد مختلفی ساخته و تولید می شوند.

میلگرد سایز ۸

میلگرد ۸ یکی از پرکاربردترین انواع میلگرد است. میلگرد ۸ از شمش آهن ساخته شده و طول هر شاخه آن ، ۱۲ متر است. حداقل تنش تسلیم میلگرد سایز ۸، ۴۰۰ مگاپاسکال بوده و با حداقل مقاومت کششی ۶۰۰ مگاپاسکال، در دو نوع ساده و آجدار جناقی تولید می شود. از این سایز معمولاً برای ساخت پی و دیوار حائل، ستون‌ها، پله‌، تاسیسات صنعتی و راه سازی و غیره استفاده می شود.

میلگرد سایز ۱۰

میلگرد ۱۰ قطری برابر با ۱۰ سانتی متر دارد و در صنایع ساختمان‌سازی نقش مهمی ایفا می کند. از جمله کاربردهای این میلگرد می توان به ساخت سقف کاذب، رابیتس، ساخت پیچ و مهره و غیره اشاره کرد.

میلگرد سایز ۱۲

از میلگرد سایز ۱۲ در آرماتوربندی و ساخت سازه‌های مختلف استفاده می شود. مقاومت این محصول فولادی در برابر نیروهای فشاری و کششی زیاد است و به دلیل استحکام بالای خود در ساخت اسکلت بتنی و فلزی، ساخت سوله و پل و مقاومت سازی ساختمان در برابر زلزله مورد استفاده قرار می گیرد.

میلگرد سایز ۱۴

میلگرد سایز ۱۴ در چهار گرید A1، A2، A3 و A4 و در دو نوع ساده و آجدار تولید و عرضه می شود. از جمله موارد استفاده از نوع میلگرد می توان به ساختمان‌سازی ، راه‌سازی، ساخت بزرگراه‌ها، اسکله‌ها و پارکینگ ها اشاره کرد.

میلگرد سایز ۱۶

یکی از پرمصرف‌ترین و کاربردی‌ترین انواع میلگرد، میلگرد سایز ۱۶ است. وزن این محصول فولادی حدودا ۱.۵۸ کیلوگرم بر متر و شاخه ۱۲ متری آن نیز تقریبا ۱۹ کیلوگرم وزن دارد. این نوع میلگرد نیز در دو نوع ساده و آجدار تولید می شود و در ساخت خاموت، خرک، اجرای فونداسیون و غیره کاربرد دارد.

میلگرد سایز ۱۸

میلگرد سایز ۱۸ از جمله قوی ترین انواع میلگرد هاست که در دو رنگ مشکی و روکش اپوکسی تولید می شود. کاربرد این دو نوع میلگرد سایز ۱۸ متفاوت است، برای مثال از میلگرد با روکش اپوکسی برای سازه هایی که نیاز به مقاومت بالایی است استفاده می شود. بنابراین عمده کاربرد این نوع میلگرد در ساخت سازه ‌های بزرگ، تاسیسات دریایی، پارکینگ، پل‌ها و غیره است.

میلگرد سایز ۲۰

برای ساخت سازه های با استحکام و دوام بالا از میلگرد سایز ۲۰ بهره می برند. این میلگرد به دلیل وزن بالای خود باعث افزایش مقاومت سازه شده و مقاومت کششی و فیزیکی بالایی دارد. مقاومت بالا در برابر خوردگی و پوسیدگی این نوع میلگرد نیز عامل دیگری برای استفاده از آن در سازه های بتنی و چند طبقه و دکل های پتروشیمی و پالایشگاه ها است.

میلگرد سایز ۲۲

میلگرد سایز در ۴ گرید A1، A2، A3 و A4 تولید شده و هر شاخه ۱۲ متری آن، حدودا ۳۶ کیلوگرم وزن دارد. مقاومت تسلیمی، کششی، رده سختی و طول متفاوت هر کدام از این انواع میلگرد ۲۰ باعث شده تا از آن علاوه بر ساختمان سازی در ساخت اسکله و پل و راه سازی و تاسیسات صنعتی نیز استفاده شود.

میلگرد سایز ۲۵

گرید A1 میلگرد سایز ۲۵ از نوع ساده و گریدهای A2 تا A4 آن نیز آجدار هستند. این نوع میلگرد نیز مقاومت خوبی از خود نشان داده و در صنایع ساختمان سازی و راه سازی و همچنین ساخت تاسیسات صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد.

میلگرد سایز ۲۸

منظور از سایز ۲۸ این است که این میلگرد قطری برابر با ۲۸ سانتی متر دارد. این نوع میلگرد نیز در دو نوع ساده و آجدار تولید شده و به همین دلیل هم کاربردهای گوناگونی دارد. برای مثال از این نوع میلگرد برای بسیاری از پروژه‌‎‌های صنعتی و یا ساختمانی استفاده می‌شود. وزن هر شاخه یک متری میلگرد ۲۸، حدود ۸۳ کیلوگرم بر متر است و با توجه به وزن و مشخصات فنی آن، برای ساخت دکل‌های نفتی و کارخانه‌های بزرگ نیز مناسب است.

میلگرد سایز ۳۲

دوام و استحکام بالای میلگرد سایز ۳۲ باعث شده تا از این میلگرد برای اهدافی مثل ساخت پروژه‌های صنعتی و یا ساختمانی استفاده شود. از جمله مشخصات فنی این نوع میلگرد می توان به تنش ۴۰۰۰ کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع و همچنین تنش گسیختگی ۶۰۰۰ کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع اشاره کرد.

انواع میلگردها از نظر نوع و کاربرد

مهم ترین فاکتوری که هنگام خرید انواع میلگرد باید در نظر گرفت، توجه به نوع و کاربرد آنها است. بنابراین بدون فوت وقت میلگردها را براساس نوع و کاربرد آن به شما معرفی خواهیم کرد: