دستور العمل و قوانین ایمنی داربست فلزی

داربست یکی از تجهیزات حیاتی در ساخت‌وساز است که در تمامی پروژه‌های ساختمانی و عمرانی از آن استفاده می‌شود. برپایی و کار روی داربست نیازمند تمهیدات ویژه‌ای است که رعایت نکردن آن‌ها می‌تواند منجر به حوادث ناگوار شود. اهمیت داربست و تجهیزات آن باعث شد تا در این مقاله به قوانین ایمنی داربست، اصول داربست بندی و شرایط ایمنی تجهیزات داربست بپردازیم.

چرا ایمنی داربست فلزی اهمیت دارد؟

کار در ارتفاع یکی از پرخطرترین مشاغل ساختمانی است که سالانه قربانیان زیادی می‌گیرد و متأسفانه بیشتر این قربانی‌ها، فوت می‌کنند. بر اساس قوانین ایمنی داربست داخلی و بین‌المللی، برای کار در ارتفاع بیشتر از ۱.۸ متر باید تمهیدات ایمنی در نظر گرفته شود، چراکه احتمال مرگ ناشی از سقوط از این ارتفاع، وجود دارد.

نصب مصالح روی نمای ساختمان، بنایی و نقاشی در ارتفاع بالا، قالب‌بندی دیوارها و سازه‌های مرتفع و … از جمله کارهایی هستند که در ارتفاع انجام می‌شوند و در اکثر آن‌ها کارگر باید ابزار و مصالح سنگین را هم حمل کند که این موضوع، ریسک کار در ارتفاع را بیشتر هم می‌کند.

مطلب مرتبط : خرید یا سفارش داربست مثلثی/ امگا

کارگرانی که روی داربست کار می‌کنند باید چه شرایطی داشته باشند؟

کار در ارتفاع یکی از مشاغل سخت و زیان‌آور است. به همین دلیل، افرادی که می‌خواهند در این حیطه مشغول به کار شوند باید پیش از اشتغال به کار و به‌صورت دوره‌ای از نظر وضعیت سلامت بررسی شوند. استخدام افراد دارای شرایط زیر برای کار روی داربست، ممنوع است:

• سرگیجه
• صرع
• فشارخون پایین
• مشکلات تنفسی
• بیماری‌های روانی

کارگرانی که روی داربست کار می‌کنند باید مجهز به کمربند ایمنی دارای لنیارد، کلاه ایمنی چانه‌بند دار و کفش ایمنی مخصوص کار در ارتفاع باشند. بر اساس قوانین ایمنی داربست، کف این کفش‌ها باید مرتفع و دارای الاستیسه بالا باشد. همچنین این افراد برای سفت کردن بست‌های داربست باید از آچار فولادی ۲ سر رینگ استفاده کنند.

شرایط ایمنی تجهیزات داربست چیست؟

بر اساس آیین‌نامه ایمنی کار در ارتفاع (قوانین ایمنی داربست) مصوب وزارت کار، تمامی تجهیزات داربست باید از نظر ایمنی شرایط زیر را داشته باشند:

لوله‌های داربست

لوله داربست معمولاً به‌صورت درزدار تولید می‌شود که در بازار به آن لوله ۵ هم می‌گویند. از نظر ایمنی داربست، این لوله‌ها باید دارای قطر خارجی ۴۸.۳ میلی‌متر باشند و ضخامت آن‌ها نیز ۲ یا ۲.۵ میلی‌متر باشد. در صورت دسترسی به لوله سیاه بودن درز، باید از آن به جای لوله درزدار استفاده کرد. این لوله‌ها هنگام نصب باید فاقد چربی، سیمان و … باشند. همچنین در صورتی‌که میزان زنگ‌زدگی به حد پوسته‌پوسته شدن رسیده باشد، استفاده از این لوله‌ها ممنوع است.

بست‌های داربست

در داربست بندی از ۴ نوع مختلف بست استفاده می‌شود که در ادامه با شرایط ایمنی هر کدام آشنا می‌شوید. نکته‌ای که باید در اینجا به آن توجه کنید این است که استفاده از بست چدنی ممنوع است.

بست چهارپیچ

رایج‌ترین نوع بست در داربست بندی، بست ۴ پیچ است که از نظر قوانین ایمنی داربست، باید بتواند وزنی معادل ۱۲۰۰ کیلوگرم را تحمل کند.

بست چرخشی

این نوع بست دارای دو بخش مجزا است که نسبت به یکدیگر قابلیت چرخش ۳۶۰ درجه دارند و از آن‌ها برای اتصال لوله‌های داربست به یکدیگر به‌صورت زاویه‌دار استفاده می‌شود. این نوع بست نیز باید بتواند حداقل ۱۰۰۰ کیلوگرم را تحمل کند.

بست کمکی

از این نوع بست برای افزایش مقاومت بست ساده استفاده می‌شود. بست کمکی زیر بست ساده نصب می‌شود و بر اساس قوانین ایمنی داربست، نصب آن برای داربست‌های معلق در ارتفاع یا داربست‌هایی که باید وزن زیادی را تحمل کنند، اجباری است. این بست باید بتواند مقاومت بست ساده را تا ۲۷۰۰ کیلوگرم افزایش دهد.

مطلب مرتبط : خرید یا سفارش داربست چکشی/ ستاره ای

بست افقی یا پیوندی

از این نوع بست برای اتصال افقی لوله‌های داربست استفاده می‌شود و باید بتواند وزنی معادل ۴۵۰۰ کیلوگرم را تحمل کند.

مغزی داربست

لوله‌های داربست در شاخه‌های ۶ متری تولید می‌شوند و در صورت استفاده از آن‌ها در طول یا ارتفاع بیشتر از ۶ متر، باید از مغزی استفاده شود تا امکان اتصال لوله‌ها در یک راستا فراهم شود. این نوع بست در انواع چهارگوش و دایره ساخته می‌شود. در وسط مغزی یک رینگ فولادی با ضخامت ۶ میلی‌متر قرار دارد که از آن برای اتصال لوله‌ها به یکدیگر استفاده می‌شود.

کفشک یا پایه فولادی داربست

از این ابزار برای استحکام ایمنی داربست در قسمت کف استفاده می‌شود و معمولاً در زمین‌های مسطح، شنی و دارای خاک سست استفاده می‌شوند.

لنگر یا مهاربند داربست پیچی:

بر اساس قوانین ایمنی داربست، استفاده از لوله مهار یا لنگر برای حفظ استحکام داربست و جلوگیری از سقوط آن الزامی است. طول دستک‌های مهار نباید کمتر از ۱۵۰ سانتی‌متر باشد و این دستک‌ها باید به سازه مجاور متصل شوند.

چرخ‌های فولادی

از چرخ‌های فولادی برای جابجایی داربست‌های سیار استفاده می‌شود. اصول ایمنی داربست ایجاب می‌کند که این چرخ‌ها دارای ترمز سالم باشند و بتوانند حدود ۶۰۰ تا ۲۰۰۰ کیلوگرم نیرو را تحمل کنند.

تخته بنایی

کلیه تخته‌هایی که از آن‌ها به عنوان سکوی کار استفاده می‌شود باید فاقد پوسیدگی، ترک طولی، گره، اعوجاج و … باشند. بر اساس اصول ایمنی داربست، عرضه این تخته‌ها نباید از ۲۵ سانتی‌متر کمتر باشد و استفاده تکی از آن‌ها ممنوع است.

شبکه‌های توری حفاظتی

شبکه‌های توری حفاظتی از مهم‌ترین تجهیزات ایمنی داربست هستند که به آن Safety Net یا جان‌پناه هم می‌گویند. این توری‌ها باید از جنس کتان یا پلی‌استر ساخته شوند. نصب آن‌ها در هر ۶ متر از ارتفاع داربست الزامی است. توری حفاظتی با هدف جلوگیری از سقوط افراد از ارتفاع یا سقوط ابزار و مصالح روی سر عابرین نصب می‌شود.

مطلب مرتبط : همه‌چیز در مورد شغل داربست بندی

با انواع داربست از منظر ایمنی آشنا شوید

در دسته‌بندی داربست‌ها از نظر ایمنی، آن‌ها را به ۳ دسته صنعتی، ساختمانی و پیش‌ساخته تقسیم می‌کنند:

۱.    داربست‌های صنعتی

این نوع داربست در ساختمان‌سازی کمتر کاربرد دارد و نظر شکل و ابعاد به انواع زیر تقسیم می‌شود:

• سبک
• سنگین
• برج دوقلو
• بالکنی
• معلق
• گذرگاهی
• سیار
• قلع ای
• ترازویی

۲.    داربست‌های ساختمانی

در داربست‌های ساختمانی پایه‌ها را با فواصل ۱۱۰، ۱۳۰، ۱۵۰، ۱۸۰ و ۱۹۰ سانتی‌متری نسبت به یکدیگر نصب می‌کنند. انتخاب فاصله مناسب بین پایه‌ها، به کاربرد داربست و میزان سنگینی کاری که روی آن انجام می‌شود بستگی دارد. داربست ساختمانی به دو نوع سبک و سنگین تقسیم می‌شود که از نظر قوانین ایمنی داربست، باید نوع سنگین آن را برای داربست‌های نما استفاده کرد.

۳.    داربست‌های پیش‌ساخته

از این نوع داربست در تکمیل نما یا ساخت برج‌های بلند استفاده می‌شود. طول، ضخامت و ابعاد لوله‌ها این داربست‌ها مطابق با قوانین ایمنی داربست ساخته شده و به همین دلیل نسب آن‌ها به‌آسانی انجام می‌شود و نیازی به برشکاری و … ندارد. ارتفاع هر طبقه از داربست‌های پیش‌ساخته حدود ۲ متر است.

مطلب مرتبط : خطاها و خطرات داربست بندی

مهم‌ترین قوانین آماده‌سازی محل داربست بندی چیست؟

پیش از نصب داربست، باید حتماً نکات ایمنی زیر را رعایت کنید:

• فاصله مجاز محل برپایی داربست تا خطوط برق کمتر از ۳۰۰ ولت، حداقل ۱ متر و تا خطوط ۳۰۰ ولت تا ۵۰ کیلوولت، ۳ متر است.
• پیش از برپایی داربست، باید محل نصب را از کلیه مواد لغزنده پاک کرد
• در صورت سست بودن سطح محل برپایی داربست، باید از کفشک و چهارتراش استفاده شود.
• پیش از برپایی داربست، باید کلیه مجوزهای لازم از واحد ایمنی کارگاه دریافت شود و بازدیدهای لازم توسط کارشناس ایمنی به عمل بیاید.
• در صورتی‌که محل برپایی داربست به محل انتشار آلاینده‌های مضر برای پوست یا چشم نزدیک است، باید وسایل حفاظتی لازم برای کارگران داربست بند فراهم شود.
• کلیه تجهیزات داربست باید در محیط‌های سربسته نگهداری شوند و برای جلوگیری از زنگ زدن آن‌ها، می‌توان از ضدزنگ استفاده کرد.

مهم‌ترین نکات دستورالعمل اجرای داربست (قوانین ایمنی داربست بندی) چیست؟

هنگام برپایی یا باز کردن داربست، توجه به نکات زیر الزامی است:

• فاصله بین تیرها نباید از ۲ متر بیشتر شود.
• فواصل مجاز بین پایه‌ها برای کارهای سبک ۲.۳ و برای کارهای سنگین ۱.۸ متر است.
• بر اساس قوانین ایمنی داربست، یک تیر افقی باید حداقل به ۳ پایه عمودی متصل باشد.
• جایگاه‌های کار روی داربست باید مجهز به گاردریل‌های ایمنی میانی و بالایی در ارتفاع ۵۵ و ۱۱۰ متری باشند تا از سقوط کارگران جلوگیری شود.
• استفاده از نوار خطر به جای گاردریل ممنوع است.
• داربست باید به نحوی نصب شود که توانایی تحمل ۴ برابر وزن خود را داشته باشد.
• برای داربست‌هایی که در ارتفاع بالا نصب می‌شوند، استفاده از لوله‌های مورب الزامی است.
• بر اساس اصول ایمنی داربست، برای رفتن به ارتفاع بالاتر باید از ۲ دست و ۱ پا یا ۱ دست و ۲ پا استفاده کرد.
• نصب جان‌پناه و علائم ایمنی در محل برپایی داربست الزامی است.
• سفت کردن بست‌های داربست تا جای ممکن الزامی است.
• میزان بیرون‌زدگی انتهای لوله از داربست باید با قطر آن برابر باشد.
• برای کفراژبندی، باید نسبت عمق به ارتفاع داربست ۱ به ۴ باشد.
• باز کردن داربست باید از بالاترین نقطه انجام شود.
• پرتاب کردن لوله‌ها و تجهیزات داربست بندی ممنوع است.

مهم‌ترین نکات ایمنی کار روی داربست چیست؟

اصول ایمنی داربست ایجاب می‌کند که برای جلوگیری از آسیب به کارگران و عابران، به نکات زیر حتماً توجه کنید:

• هنگام بارندگی و وزش بادهای شدید کار روی داربست ممنوع است.
• ضخامت تخته‌های الواری که به عنوان سکو استفاده می‌شوند باید یکسان باشد.
• در صورتی روی داربست جوشکاری انجام می‌شود باید از ریختن ضایعات جوشکاری روی تخته‌های کار جلوگیری شود.
• حد مجاز بیرون‌زدگی الوارها از دو طرف پایه‌های عمودی، حداقل ۳۰ سانتی‌متر است. همچنین بر اساس قوانین ایمنی داربست، این تخته‌ها باید با سیم به تکیه‌گاه‌ها بسته شوند.
• بین سکوهای کاری که در یک راستا نصب‌ شده‌اند باید از توری محافظتی استفاده شود.

جمع بندی

تسلط به قوانین ایمنی داربست به شما کمک می‌کند تا تجهیزات داربست سالم و مقاومی تهیه کنید و داربست را به صورت اصولی اجرا کنید.

شما می توانید برای خرید داربست و مشاوره در زمینه خرید داربست با شماره های درج شده در سایت با کارشناسان ما در بخش پشتیبانی و فروش عمران مارکت در تماس باشید.

ما در عمران مارکت، انواع داربست، لوله داربست و بست های داربست را با کیفیت بالا و قیمت مناسب ارائه می دهیم.